Slag bij Westervoort

Wiel Verheesen

Actief in wielerjournalistiek vanaf 1959

Was werkzaam voor o.a. Limburgs Dagblad en GPD

Wielerwedstrijden ontkomen er niet aan dat het peloton onderweg door protestacties wel eens tot stilstand wordt gebracht. De Tour vormt daar geen uitzondering op. De ene keer versperren ontevreden fabrieksarbeiders de route. Weer een andere keer vragen boze landbouwers middels een barricade aandacht voor hún problemen. Echter, dat uitgerekend juryleden, organisatoren en motards van de politie in actie komen om renners tegen te houden is toch andere koek. Een gebeurtenis in de Ronde van Nederland levert niettemin het bewijs. We moeten dan terug naar 1961. Plaats van handeling: de brug bij Westervoort, niet ver van Arnhem. De rivierovergang was uitgekozen om te renners tot stoppen te dwingen die al tijdens het geneutraliseerde deel van de etappe Doetinchem-Helmond waren ontsnapt en weigerden op de hoofdmacht te wachten. Alle goede bedoelingen van de functionarissen ten spijt. Zij moesten inbinden. De acht vluchters braken vloekend, scheldend en dreigend door de versperring. Paniek alom. Zij vervolgden gewoon hun weg

Wie die acht waren? Allereerst oud-kampioen van Nederland Piet Damen in gezelschap van Jan Hugens en Piet Rentmeester uit de Locomotief-formatie. Voorts Coen Niesten en de Belg Roger Baens van het Acifit-team, Hein van Breenen en Marijn van Overveld namens het bescheiden Lanco en de Italiaan Angelo Coletto. Overigens, niet alleen zij waren onmiddellijk na de start weggesprongen. Een tiental medestrijders had hetzelfde gedaan, maar gehoorzaamde het juryverzoek om te stoppen.. De acht anderen dus niet, hetgeen tevens inhield dat zij zichzelf in een levensbedreigende situatie hadden gemanoeuvreerd. Want terwijl achter hen een nieuwe start werd gegeven koersten zij zonder politiebegeleiding te midden van het gewone verkeer door Arnhem, Nijmegen en omgeving. Inderdaad, angstaanjagend, ook voor de andere weggebruikers. Roger Baens zag op een gegeven moment de onbezonnen daad in. Op de Waalbrug stapte de Belg af, wachtend op een volgauto. Iets verder deed een huilende Piet Damen hetzelfde.

De toeschouwers aan de finish in Helmond, de woonplaats van Damen, waren intussen mondjesmaat op de hoogte gesteld van hetgeen zich onderweg allemaal afspeelde. Zij wisten bijvoorbeeld niet dat het peloton, na de ‘slag bij Westervoort,’ te horen had gekregen dat de etappe – die gewonnen werd door Toon van der Steen – niet zou meetellen voor het algemeen klassement. Echt gevlamd werd er daarom niet. Gelukkig konden de kijkers in de Brabantse stad wél weer genieten tijdens het criterium dat ‘s avonds als tweede deel van de etappe werd gereden, met Jo de Haan als winnaar. De acht vluchters van ‘s morgens waren natuurlijk van de lijst geschrapt.

Toch viel die uitsluiting aanvankelijk niet bij iedereen in goede aarde. De ploegleiders van Locomotief en Acifit, Sjefke Janssen en Henk Lakeman, hielden namelijk vol dat er bij de start in Doetinchem ook door de jury fouten waren gemaakt. Sterker, de twee dreigden hun hele ploeg uit de wedstrijd te nemen als de straf gehandhaafd bleef. Interventie van John van Eck, een van de KNWU-bonzen, bracht Janssen en Lakeman op andere gedachten. Het duo kreeg te horen dat bij terugtrekking géén van hun renners nog in aanmerking zou komen voor de Tourploeg en afvaardiging naar de wereldkampioenschappen. En dat was natuurlijk niet niks. .

Enfin, de Ronde was gered. Organisator Leo van Oest haalde opgelucht adem, temeer omdat hij al eerder diverse moeilijkheden had moeten overwinnen. Los van het feit dat hij niet over kapitalen beschikte om dure buitenlandse vedetten aan te trekken had hij te maken met overlapping van ‘zijn’ koers door de Waalse Pijl en Giro d’Italia. Zodoende bleef de buitenlandse inbreng beperkt. Een Belgische fabrieksploeg (Libertas) die hij toch had kunnen binnen hengelen ging bovendien al na …één etappe naar huis, boos omdat niet de naam van de eigen firma, maar die van een Nederlandse gelegenheidssponsor de shirts sierde. Voorts raakte het Duitse achttal van Ruberg vrij snel gedecimeerd en met een bescheiden afvaardiging uit Italië was het al niet anders.

Met uitzondering van Michel Stolker en Piet van Est die in de Ronde van Italië zaten was gelukkig wél de Nederlandse top present, inclusief Peter Post, de winnaar van een jaar eerder. Post was bij Radium onder leiding van Joop Middelink trouwens sterk omringd: Geldermans, De Roo, Enthoven, De Groot, Ab Sluis, Van de Klundert en René Lotz. De ploeg van Klaas Buchly met de oude krijger Wim van Est en de jonge Ab van Egmond stond eveneens hoog aangeschreven, net als het Locomotief-gezelschap van Sjefke Janssen. De teams van Acifit (Henk Lakeman) en Lanco (Jan Heil) werden als ‘luizen in de pels’ beschouwd. Dat bleek ook op waarheid te berusten tijdens de eerste vier koersdagen waarin de karavaan via de Afsluitdijk door de noordelijke provincies was getrokken. Dick Enthoven had in Doetinchem de oranje leiderstrui in bezit

Het veld was toen overigens al behoorlijk uitgedund. Na de tumultueuze etappe naar Helmond werd dat nog erger, zowel door valpartijen (Van der Borgh, Maliepaard, Groeneweg) als abominabele weersomstandigheden. Die teisterden vooral de zesde rit door Belgisch Limburg met Genk als aankomstplaats. In de kou en regen gingen met name de overgebleven Italianen kopje onder. De volgende dag vond alleen een criterium in Kerkrade plaats, met Peter Post als winnaar. Weer een etmaal later werd Zuid-Limburg verlaten richting Zundert en vandaar via Steenbergen naar eindpunt Utrecht, waar tien dagen eerder ook gestart was. Enthoven werd als winnaaar gehuldigd, Huub Zilverberg en Joop Captein, allebei van Locomotief, werden tweede en derde. Welgeteld 26 van de ruim 60 deelnemers reden de ronde uit.

En de rebellen van Westervoort? Die kregen één maand schorsing. Niet bepaald een zware straf. Maar achteraf was dan ook gebleken dat de jury in Doetinchem inderdaad niet volgens het boekje had gehandeld, zoals Janssen en Lakeman al hadden beweerd. De wagen van de wedstrijdleider was namelijk niet – zoals voorgeschreven – bij de start vóór het peloton gaan rijden, maar pas ná de ontsnapping. En tja, dan wordt het lastig om geprikkelde renners nog in te tomen.